Door

‘Het huidige pensioenstelsel werkt risico’s in de hand’

pensioenrisico'sEr zijn veel pensioenrisico’s en pensioenfondsen kunnen deze maar beperkt afdekken. Een oplossing hiervoor is een individueler pensioenstelsel. Dit stelt Theo Kocken, deskundige in risicomanagement bij pensioenfondsen.

Theo Kocken is CEO van de Cardano Group en hoogleraar risicomanagement voor institutionele beleggers aan de Vrije Universiteit. Hij benadrukt dat niet alle pensioenrisico’s afgedekt kunnen worden. “Als je bijvoorbeeld het risico van beleggen in aandelen helemaal afdekt, dan houd je geen rendement over.” Dat betekent niet dat een pensioenfonds helemaal niets tegen dit risico kan doen. “Een pensioenfonds kan put-opties kopen om zich tegen daling van aandelenkoersen te beschermen. Dat zijn rechten om aandelen te verkopen tegen een bepaalde prijs.”

Renterisico
Het renterisico is een tweede, erg belangrijk risico. “De dekkingsgraad gaat omlaag bij een rentedaling. Om dit te voorkomen, kan een pensioenfonds renteswaps en staatsobligaties kopen. De waarde hiervan stijgt namelijk bij een renteverlaging.”

Langlevenrisico
Een ander groot risico is het langlevenrisico. “De levensverwachting neemt toe en daardoor moeten pensioenfondsen langer en meer pensioen uitkeren. Het langlevenrisico is niet af te dekken, ook niet door het te verzekeren. Daarvoor gaat het nationaal om te veel geld.”

Inflatie
Een onverwachte stijging van de inflatie vormt een vierde risico. “De koopkracht van de pensioenen neemt daarbij af. Het is dan hopen dat de waarde van de aandelen meebeweegt met de inflatiestijging. Ook het inflatierisico is namelijk niet effectief en in grote hoeveelheden af te dekken.”

Politiek
Verder is er ook een ‘politiek’ risico. “Een voorbeeld is het verhogen van de rekenrente, wat zorgt voor verschuivingen tussen generaties. Een hogere rekenrente leidt tot een lagere waarde van de toekomstige pensioenverplichtingen en daarmee een hogere dekkingsgraad. Hierdoor kan meer geïndexeerd worden, wat voordelig is voor het pensioen van ouderen. Voor jongeren blijft er echter minder pensioengeld over. Dit voorkom je met een individueler pensioenstelsel waarbij geen rekenrente en andere collectieve complicaties meer spelen.”

Huidige stelsel
In het huidige stelsel kun je het volgens Kocken nooit goed doen. “Hoe meer renterisico een fonds bijvoorbeeld afdekt, hoe beter dat voor ouderen is, omdat hun pensioen stabiel blijft. Dekt het minder af dan is dat voordelig voor jongeren. Hun pensioenvermogen heeft namelijk een hogere kans te lijden onder inflatieverhoging, die ook veelal renteverhoging en daarmee verlies op de renteafdekking betekent. Het is daarmee minder gebaat bij renteafdekking.”

Complexe oplossingen
Kocken vindt dat het huidige collectieve systeem allerlei risico’s en complexe oplossingen in de hand werkt. Zijn oplossing hiervoor zijn individuele pensioencontracten. “Zo’n contract betekent een persoonlijke rekening met collectief beleggen. Jongeren kunnen daarbij meer beleggings- en renterisico nemen en ouderen minder. Er moet wel een waarborg zijn dat jongeren individueel voldoende pensioen sparen.”

Individueler
In een individueler pensioenstelsel kunnen ouderen het langlevenrisico delen vanaf de pensioenleeftijd. “De een leeft langer dan de gemiddelde levensverwachting en krijgt langer pensioen uitgekeerd. Dat wordt verrekend met pensioen dat niet hoeft te worden uitgekeerd aan mensen die korter leven dan gemiddeld. Met het delen van langlevenrisico voorkom je dat iemands pensioengeld voor het einde van zijn leven op is.”

In de weg
Kocken ziet uit naar een simpeler pensioenstelsel. “Jongeren en ouderen zitten nu in één systeem, maar in plaats van solidair te zijn, zitten ze elkaar alleen maar enorm in de weg.”