Nieuwe financiële regels pensioenen zijn ‘klein stapje vooruit’
Begin dit jaar ging het nieuwe financieel toetsingskader (FTK) in. Deze financiële regels bepalen de herstelmaatregelen voor pensioenfondsen bij een te lage dekkingsgraad. Volgens de Tilburgse hoogleraar Theo Nijman is het nieuwe FTK een tussenstop. Hij is voorstander van meer maatwerk door pensioenfondsen.
Een eerste gevolg van het nieuwe FTK is spreiding van herstelmaatregelen. Een pensioenfonds kan nu premieverhogingen, minder indexatie of zelfs korten van pensioen steeds weer over tien jaar verdelen. Eerder kon een fonds kortingen uitstellen tot het einde van een hersteltermijn van vijf jaar. Daardoor konden abrupte en omvangrijke pensioenkortingen plaatsvinden.
Verder geldt nu een ‘beleidsdekkingsgraad’ die de invloed van dagkoersen van rente en beleggingen beperkt. Het betreft een gemiddelde dekkingsgraad over twaalf maanden. Vroeger hingen herstelmaatregelen af van de dekkingsgraad op 31 december. Deze was gevoeliger voor de rente- en beursschommelingen. De rente beïnvloedt de waarde van de toekomstige pensioenverplichtingen. Hoe lager de rente, hoe hoger deze waarde is. Een rentedaling betekent dus een lagere dekkingsgraad (verhouding tussen het vermogen en financiële verplichtingen). Dit staat bekend als renterisico.
Indexatie mag voortaan pas bij een beleidsdekkingsgraad van 110 procent of meer. Pensioenfondsen kunnen één procent indexeren per tien procent dekkingsgraad boven de 110 procent.
Klein stapje
“Het nieuwe FTK is een klein stapje vooruit”, stelt Theo Nijman. Hij is hoogleraar risicomanagement van pensioenen aan de Tilburg University en wetenschappelijk directeur van onderzoekinstituut voor pensioenen Netspar. “De beleidsdekkingsgraad en de spreiding voorkomen plotselinge, hoge kortingen op pensioenen. Dat is voordelig voor ouderen die het direct voelen als hun pensioenuitkering daalt. De strengere indexatie-eisen zijn gunstig voor jongeren. Er gaat minder snel geld naar huidige pensioenuitkeringen uit de pensioenpot met daarin ook hun toekomstige pensioen.”
Nadelen
Een kanttekening bij het nieuwe FTK is volgens Nijman dat het pensioenstelsel te ingewikkeld is geworden. “Het is niet meer te volgen voor deelnemers.” Ook is er een gebrek aan maatwerk. “Voor alle deelnemers hangt de aanpassing van de pensioentoezegging op een zelfde manier af van de vermogenssituatie van het gehele pensioenfonds .”
Nijman vindt het een groot nadeel dat iedere deelnemer dezelfde renterisico’s loopt. “Een jongere kan renterisico dragen, omdat het nog lang duurt voordat hij pensioen ontvangt. Maar renteschommelingen hebben nu te veel invloed op het pensioen van ouderen. Met maatwerk kan je ervoor zorgen dat jongeren meer en ouderen minder renterisico dragen.”
Hij is hier voorstander van. “Maatwerk betekent dat een pensioenfonds rekening houdt met de kenmerken van groepen binnen het deelnemersbestand zoals leeftijd of bijvoorbeeld eigenhuisbezit.”
Gevolgen
“Een gevolg van het nieuwe FTK voor gepensioneerden is dat er voorlopig waarschijnlijk niet wordt geïndexeerd”, stelt Nijman. “De indexatie-eisen zijn strenger geworden en de dekkingsgraden zijn vaak te laag voor indexatie.”
Deelnemers lopen het risico van een te laag pensioen. “Er is een defensief beleggingsbeleid, waarbij renterisico’s teveel worden afgedekt omdat ze jongeren en ouderen op dezelfde manier raken.”
Werkgevers hebben volgens Nijman te maken met negatieve effecten op de vraag. “Dat komt door niet-indexeren en hoge pensioenpremies. Daarbij betekenen hoge premies hoge personeelskosten.”
Hij ziet het nieuwe FTK als een tussenstop. “Er zijn enige oplossingen gevonden, maar veel problemen blijven bestaan.”
SER-voorstel
De SER deed onlangs een voorstel voor pensioenhervormingen met als interessante optie ‘persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling’. “Deelnemers zien precies wat er in hun pensioenpot komt en die verandert niet meer bij veranderende overheidsregels. Pensioenfondsen hebben dan veel meer keuzeruimte dan nu.”
