Zzp’ers moeten zich meer uitspreken tegen falend overheidsbeleid
– Dit artikel is een opiniestuk. –
De zelfstandigenaftrek wordt al sinds 2020 afgebouwd en bedraagt dit jaar 6310 euro. Het huidige kabinet verlaagt de zelfstandigenaftrek vanaf 2023 echter versneld met stappen van 650 euro tot 1200 euro in 2030. Het kabinet Rutte III wilde de zelfstandigenaftrek nog afbouwen tot 3240 euro in 2036. De argumenten voor de versnelling zijn vaag. Toch is het Rutte IV gelukt om deze vrij geruisloos door te voeren. Daarnaast is het nog steeds niet gelukt om tot een beleid te komen voor het maken van onderscheid tussen zzp’ers en verkapte werknemers. Zzp’ers moeten deze spiraal doorbreken en meer voor hun rechten opkomen, zo vindt Gabor Mooij.
De vorige minister van Financiën, Hoekstra, koos eind 2021 voor versnelling van afbouw van de zelfstandigenaftrek met het argument dat die nodig zou zijn om geld uit Brussel te krijgen voor de ingediende corona herstelplannen. Hoekstra gaf hiervoor de volgende uitleg: “Uit de informele contacten die in het voorjaar hebben plaatsgevonden met de Europese Commissie over de mogelijke inhoud van het Nederlandse RRP (GM: coronasteun vanuit Brussel), blijkt dat de Europese Commissie bij de beoordeling van het Nederlandse plan waarschijnlijk met name kritisch zal kijken naar hervormingen die invulling geven aan de uitdagingen op de Nederlandse arbeids- en woningmarkt.” Oftewel, hij ‘schoof’ de versnelde afbouw ‘af’ naar Europa om het plan erdoorheen te krijgen. Het is jammer dat de burger, de zzp’er in dit geval, geen duidelijke uitleg krijgt, waarom deze belangrijke aftrekpost nog sneller moet verdwijnen. Even een zijpaadje: ondanks dat er al tijden door politici en bestuurders wordt geroepen dat de burger meer bij overheidsbeleid moet worden betrokken en dat de overheid duidelijk en begrijpelijker moet communiceren met zijn burgers, wordt dit er eerder slechter op dan beter. En dat terwijl de overheid miljoenen heeft besteed aan adviesrapporten, inspraaktrajecten en cursussen voor ambtenaren om dit beter te krijgen.
Bekaaide coronasteun zzp’ers
Het is extra wrang dat juist de zelfstandigenaftrek veel sneller wordt afgebouwd vanwege de (drogreden van) Europese coronasteun. Zzp’ers kwamen er bij de coronasteun bekaaid vanaf. Ze ontvingen relatief veel minder steun dan werkgevers en werknemers. De Werkvereniging, een belangenvereniging voor zzp’ers, heeft hierover zelfs een rechtszaak aangespannen tegen de staat.
Vergelijking met hypotheekrenteaftrek
Opmerkelijk is dat van een versnelde afbouw van de hypotheekrenteaftrek geen sprake is. Het wordt niet eens genoemd in het coalitieakkoord. Terwijl juist die aftrek al decennia vanuit Europa en bijvoorbeeld ook de OESO op veel kritiek kan rekenen. Afschaffing van de hypotheekrenteaftrek is politiek te gevoelig, want kost teveel stemmen. En natuurlijk is de lobby in Den Haag van de vastgoedwereld ook veel krachtiger dan die van de zzp’ers.
Verhoging arbeidskorting
In het coalitieakkoord staat dat zelfstandigen tijdens de kabinetsperiode voor de afbouw worden gecompenseerd met een verhoging van de arbeidskorting. Dat is echter deels een sigaar uit eigen doos, omdat deze arbeidskorting de afgelopen jaren al voor iedere werkende werd verhoogd met koopkrachtverbetering tot doel. Ten opzichte van werknemers gaan zzp’ers er dus op achteruit. Bovendien is het sterk de vraag of de verhoogde arbeidskorting alle zzp’ers voldoende compensatie biedt, omdat de arbeidskorting verschilt naar inkomen van de zzp’er. De zelfstandigenaftrek is voor ieder zzp’er gelijk.
Gelijkwaardige fiscale behandeling
Ook is het nodige af te dingen op de achterliggende argumentatie dat werknemers en zzp’ers fiscaal gelijker behandeld zouden moeten worden. Zzp’ers zijn geen (flexibele) werknemers, maar ondernemers. Ze moeten klanten werven, zijn eindverantwoordelijk voor de uitvoering en kwaliteit van hun werk en dragen ondernemersrisico. Daarbij moeten ze zelf hun sociale voorzieningen voor ziekte, arbeidsongeschiktheid en pensioen verzorgen. Voor het onderscheid met degenen die wel flexwerker zijn, slagen opeenvolgende kabinetten er maar niet om tot knappe en duidelijke regelgeving te komen. Er bestaat nog steeds geen officieel systeem voor het bepalen of iemand zzp’er of werknemer is. Eerder dit jaar bleek uit een peiling van Knab dat een meerderheid van de zzp’ers daarom een pauze van de afbouw van de zelfstandigenaftrek wilde. Ook is de de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers die in het coalitie-akkoord wordt genoemd en waarover veel te doen is geweest, na ruim een half jaar kabinet al weer uitgesteld tot ergens tussen 2027 en 2029. Zzp’ers die een private arbeidsongeschiktheidsverzekering willen afsluiten of die er al een hebben, weten zo niet waar ze aan toe zijn.
Zzp’ers verhef je stem
Tot nu toe komt Den Haag veel te gemakkelijk weg met het falende en ontmoedigende beleid voor zzp’ers. Uit cijfers van het CBS blijkt dat er in 2021 1,1 miljoen mensen waren met een hoofdbaan als zzp’er. Dat is 12 procent van alle werkenden. Daarnaast is er nog een aanzienlijk groep die werkt als ‘deeltijd-zzp’er’. Het is de hoogste tijd dat zelfstandigen meer voor hun rechten opkomen en zich massaal laten horen in Den Haag.