Waar moet je op letten bij ontslag tijdens de coronacrisis?

Bedrijven die het financieel moeilijk krijgen door de coronacrisis ontkomen er vaak niet aan om werknemers te ontslaan. Mocht dat ontslag jou onverhoopt overkomen, dan zijn er nogal wat zaken waar je op moet letten. We hebben er een aantal voor je op een rij gezet.

1. Ga na of je werkgever een beroep heeft gedaan op de NOW-regeling

Als je werkgever medewerkers wil ontslaan, zonder aanspraak te maken op de NOW-regeling, dan moet hij eerst aan het UWV uitleggen waarom de NOW-regeling niet gebruikt. Heeft hij geen goede uitleg, dan kan het UWV de ontslagvergunning weigeren.

2. Ontslagvergunning

Je werkgever kan je nooit zomaar ontslaan. Er moet een rechtsgeldige reden voor zijn zoals bedrijfseconomische redenen, langdurige ziekte of slecht functioneren. Een werkgever moet bij ontslag om bedrijfseconomische redenen of langdurige arbeidsongeschiktheid een ontslagvergunning aanvragen bij het UWV (behalve als er in een cao een ontslagcommissie voor het bedrijf of de bedrijfstak is ingesteld; dan verloopt de ontslagaanvraag via deze commissie). Als werknemer krijg je ook altijd de complete ontslagaanvraag van het UWV. Word je ontslagen zonder dat je informatie van het UWV hebt ontvangen, dan doe je er goed aan om te controleren of het ontslag wel rechtsgeldig is. Daarnaast heb je altijd twee weken om te reageren op de ontslagaanvraag als je die van het UWV hebt gekregen.

3. Zet nooit zomaar een handtekening onder je ontslag

Er kan sprake zijn van ‘ontslag met wederzijds goedvinden’, waarbij jij en je werkgever het eens worden over het beëindigen van je arbeidsovereenkomst. Teken hier nooit zomaar voor, want daarmee riskeer je je WW-uitkering. Vraag eerst om advies bij een jurist, bijvoorbeeld bij een vakbond of via een rechtsbijstandsverzekering. Die kan ook helpen met het opstellen of nakijken van een vaststellingsovereenkomst of beëindigingsovereenkomst. Deze moet duidelijke afspraken bevatten over onder meer een ontslagvergoeding, de eindafrekening, een concurrentiebeding of vrijstelling van werk. Neem indien van toepassing ook in de vaststellingsovereenkomst op dat je zelf geen schuld hebt aan de beëindiging van je dienstverband. Dat helpt bij het maken van aanspraak op een WW-uitkering. Daarvoor moet je namelijk kunnen aantonen dat je niet verwijtbaar werkloos bent geworden. Bij spijt van je ontslag met wederzijds goedvinden, kun je het binnen twee  weken herroepen.

4. Let op bij ontslag om bedrijfseconomische redenen

Werkgevers gaan bij ontslag om bedrijfseconomische redenen soms te gemakkelijk om met de ontslagregels. Dat betekent dan ontslag voor werknemers die niet ontslagen hadden mogen worden. Kijk dus bij ontslag goed of jij wel degene bent die zijn baan kwijt zou moeten zijn. Ontslag om bedrijfseconomische redenen zou dan via het UWV moeten verlopen behalve als het in een cao is geregeld (zie hiervoor). De werkgever moet dan het afspiegelingsbeginsel toepassen op de medewerkers die hij wil ontslaan. Het afspiegelingsbeginsel betekent dat de leeftijdsopbouw binnen een bepaald type functie voor en na de ontslagen zo veel mogelijk gelijk blijft. Hierbij moet de werkgever per leeftijdsgroep de werknemer met het kortste dienstverband als eerste voor ontslag voordragen. Werkgevers kiezen echter niet altijd voor deze gang van zaken en laten het UWV dan links liggen. Achtergrond is dat ze liever zelf selecteren wie ze ontslaan. Denk aan een medewerker die vaker ziekteverzuim opneemt of een oudere werknemer die duurder is dan een jonge medewerker. Deze werkgevers proberen dit ontslag dan te laten verlopen via een vaststellingsovereenkomst om ontslag via het UWV uit de weg te gaan. Kijk hier dus goed naar voordat je een vaststellingsovereenkomst ondertekent.

5. Tel je opgebouwde vakantiedagen op

Voor je ontslag moet je werkgever je een eindafrekening geven die aangeeft hoeveel vakantiedagen je nog hebt staan. Bij het ontslag heb je recht op de uitbetaling van deze dagen. Misschien kun je ze ook nog opnemen tijdens de opzegtermijn.

6. Ga na of je bij ontslag nog loon of pensioenpremie kunt terugvragen

Word je ontslagen na een faillissement dan kan het zijn dat je nog loon of pensioenpremie te goed hebt van je werkgever. Het UWV neemt een deel van deze betalingsverplichting over. Je kan dit echter ook zelf terugvorderen bij de curator. Overleg met een jurist wat het handigste is.

7. Controleer wat het ontslag betekent voor je pensioen

Na ontslag bouw je (tijdelijk) geen pensioen meer op. Het al door je opgebouwde pensioen blijft staan. Je krijgt hiervan een overzicht van je werkgever met daarop ook je vakantiedagen. Kom je in de WW terecht dan bouw je geen pensioen meer op. Vraag bij je pensioenfonds wat het ontslag voor je pensioen betekent. Vaak heeft het pensioenfonds hier een brochure over.

8. Check je recht op een transitievergoeding

Is er geen sprake van ontslag met wederzijds goedvinden, dan heb je meestal recht op een  transitievergoeding. Dat is een financiële vergoeding van je werkgever. Per 1 januari 2020 is de berekening hiervan veranderd. Die loopt nu vanaf je eerste werkdag bij de werkgever. Je heb ook recht op een transitievergoeding als je een tijdelijk contract hebt dat niet wordt verlengd.

9. Verzoek om een exitgesprek

Vaak is er bij ontslag een exitgesprek. Als je hiervoor geen uitnodiging krijgt, bijvoorbeeld bij ontslag op staande voet, dan kan het raadzaam zijn om alsnog te vragen om dit gesprek. Zo kan je mentaal afscheid nemen en dat is belangrijk in je verwerkingsproces. Het geeft je ook de kans om je werkgever te vragen om een aanbevelingsbrief of getuigschrift. Daarmee vind je weer eerder ander werk.

10. Denk aan het verwerken van je boosheid en rouw

Baanverlies door ontslag heeft ook emotioneel grote gevolgen. Schenk daarom voldoende aandacht aan negatieve emoties zoals boosheid en sta ook verdriet en rouw toe. Zodat kan je met een positieve instelling weer op weg gaan naar nieuw werk.

11. Maak een financieel plan

Bereid je voor op de financiële gevolgen van je baanverlies door een financieel plan op te stellen. Daarin kun je acties opnemen om bepaalde perioden te overbruggen. Je kunt bijvoorbeeld kijken naar je spaargeld en naar mogelijke besparingen op variabele uitgaven zoals kleding en reizen. Ook kan je met je partner nagaan of deze wellicht extra kan gaan werken.

12. WW-uitkering

Let erop dat je uiterlijk een week na je laatste werkdag een WW-uitkering aanvraagt. Als je de WW namelijk later dan een week na je laatste werkdag aanvraagt, dan krijg je tijdelijk een lagere uitkering.

Bronnen: FNV, JAM, De Nationale Adviesbalie